“Waar zijn al die verdwenen kinderen gebleven?”: misbruik door nonnen leidde volgens getuigen in docureeks ‘De Nonnen’ tot zelfdodingen en verdwijningen 

Vrouwelijke geestelijken hadden lange tijd veel invloed in België. Nonnen stonden aan het hoofd van weeshuizen, scholen, internaten en moederhuizen. Maar in sommige daarvan gebeurden dingen die het daglicht niet konden verdragen. Vanaf dinsdag 23 september doen slachtoffers na jarenlang stilzwijgen hun verhaal in de VTM-docureeks ‘De Nonnen’. En dat bracht nu al heel wat teweeg. Zo startte het parket van Limburg een onderzoek naar aanleiding van getuigenissen over wantoestanden in het voormalige Sint-Vincentiusklooster in Zelem. Verschillende getuigen werden intussen verhoord, waaronder ook Erik. Hij verbleef als weeskind in het klooster en vertelt zijn verhaal in ‘De Nonnen’. Als reactie op de docureeks bood De Unie van Religieuzen in Vlaanderen (URV) ook haar excuses aan voor het misbruik in Vlaamse kloosters. 

In de eerste aflevering van de vierdelige reeks getuigen slachtoffers over het geweld en de vernederingen die ze als kind moesten doorstaan in het weeshuis Sint-Vincentius in Zelem, de vakantiekolonie Ster der Zee in Koksijde en het internaat van Sint-Antonius in Aarsele. De terreur van de nonnen leidde volgens sommige getuigen zelfs tot zelfdodingen en andere sterfgevallen. Zo beschrijft Erik, die als jongetje van zeven jaar in het Sint-Vincentiusklooster verbleef, de zelfdoding van een wanhopige leeftijdsgenoot waarvan hij getuige was. Andere getuigen vertellen dat jongens of meisjes soms zonder enige uitleg verdwenen. “Maar die jongens waren bevrijd. Wij zaten daar nog. En wij noemden die meestal de gelukzakken. Die waren er vanaf”, klinkt het bij Erik. De verhalen en feiten rond verdwijningen en zelfmoorden laten Erik niet los. Hij vraagt zich af waarom – ondanks aanwijzingen, getuigenissen en zelfs bekentenissen hierover – er nog steeds geen onderzoek is gebeurd naar de ‘verdwenen kinderen van Zelem’. Naar aanleiding van de docureeks is het parket van Limburg intussen een onderzoek gestart, Erik werd als getuige verhoord. 

Bekijk de preview uit de aflevering hier: 

In de instellingen heerste dan ook een voortdurende cultuur van fysieke en mentale straffen. Zo ondervond Steve als zesjarige jongetje al snel aan den lijve dat de kinderen in Ster Der Zee hardhandig werden aangepakt. Tijdens zijn eerste avond in de vakantiekolonie werd hij met gebonden stro geslagen: "Ik kon niet meer op mijn rug liggen om te slapen.” Later werd hij drie dagen lang in een kelder opgesloten zonder eten. Gabriël, Walter, Betty en Linda herinneren zich hoe zware lijfstraffen dagelijkse kost waren en hoe ze psychisch vernederd werden: “De tuchtmaatregelen van de zusters, dat was martelen”. Walter vertelt zelfs hoe de nonnen zijn hoofd in het water hielden tot hij bijna stikte. "Waterboarding werd niet uitgevonden in Guantanamo, maar bij de nonnen in Aarsele. Dat draag je mee. Dan dacht je: ik moet dood ”, klinkt het in zijn pakkende getuigenis. “Het kan zijn dat mensen vroeger harder gestraft werden, maar hier gaat het om fysieke en emotionele vormen van marteling die diepe sporen nalaten. Dit gaat veel verder dan disciplinering”, kadert prof. Ines Keygnaert de aangrijpende getuigenissen. 

Maar de jonge kinderen kregen niet alleen lijfstraffen. Een veelvoorkomende en vernederende praktijk van de nonnen was ook om het toiletbezoek van kinderen aan strikte regels te onderwerpen. Kinderen die in bed plasten, werden met hun neus in natte lakens geduwd of moesten met hun matras of natte lakens op hun hoofd de speelplaats rondlopen. “Dat was een vernedering tot en met, velen zijn daar nooit van bekomen”, zegt Gabriël. Dat de nonnen met harde hand regeerden, stond haaks op het beeld dat de buitenwereld van ze had. De afgedwongen zwijgcultuur, die vele slachtoffers hun leven lang volhielden, ging dan ook hand in hand met regelrechte censuur. Brieven naar het thuisfront werden herschreven en kinderen mochten thuis niets vertellen over de straffen die ze kregen. Anders werden ze nog zwaarder gestraft. 

Niet voor publicatie:

De preview kan je overnemen via deze embedcode: <div style='padding-top: 56.25%; position: relative; height: 0; width: 100%;'><iframe allowfullscreen='' class='mc-embed' height='100%' mozallowfullscreen='' src='https://embed.mychannels.video/production/1790874?external=true&loop=false&aspect_ratio=16%3A9&auto_play=false&pip=false&single_play=false' style='border: 0; position: absolute; left:0; top: 0; overflow:hidden;' webkitallowfullscreen='' width='100%'></iframe></div>